Iako jugoslovenski dinar nije dugo bio u opticaju, u pojedinim novčanicima je sačuvano nekoliko novčanica, a primjerci kultnog “novčanika s greškom” sačuvani su i u privatnim, numizmatičkim zbirkama i ponekad se mogu naći za prodaja.
Kada je svečano izašla iz štamparije 1985. godine, niko nije slutio da će tada velika papirna novčanica od 5.000 dinara, sa likom Josipa Broza Tita, biti jedna od retkih koja će ostati “živa” i nakon jugoslovenskog dinara. je “sahranjen”.
I danas je prisutna u numizmatičkim zbirkama, ali nije ušla u istoriju kao vredna novčanica, već kao „roba sa greškom“, a cena tih primeraka sa greškom danas je i do deset puta veća od cijena starih novčanica iste vrijednosti, ali bez mane, piše Večernji .
Naime, u bivšoj državi, početkom osamdesetih godina prošlog vijeka, odlučeno je da je vrijeme da se donekle dotrajala serija novčanica koja je do tada bila u opticaju zamijeni svježom i modernijom.
Ideja je bila da u ovoj novoj seriji novčanice različitih vrednosti budu predstavljene od strane jedne od jugoslovenskih republika. Predviđeno je da na poleđini novčanice bude prepoznatljiv motiv republike koju predstavlja, a na prednjoj strani novčanice portret istorijske ličnosti iz te republike.
Kako bi se “igralo po pravilima” odlučeno je da novčanica najmanje vrijednosti predstavlja najmanju republiku bivše države, a najveća vrijednost – najveću, pa je odlučeno da novčanica od 10 dinara ima motiv i ličnost iz Crne Gore, a najvredniji, onaj od 1.000 dinara, motiv i ličnost iz Srbije. Odlučeno je i da najjača novčanica od 5.000 dinara predstavlja Jugoslaviju i da prva probije led i ugleda svetlost dana.
Ubrzo je ideja prešla u realizaciju, a 1985. godine počelo je izdavanje nove serije novčanica, uvođenjem novčanice od 5.000 dinara, na kojoj je bio lik Josipa Broza Tita.
Upravo je na prvoj novčanici potvrđeno da se “prvi mačići bacaju u vodu”, iako, zbog njene vrijednosti, nije bilo govora o bacanju.
Kako piše Večernji list, nakon svih kontrola koje je prošla prva i najveća novčanica iz nove serije, iz kovnice je izašla kao “roba s greškom”, jer je, uz lik Tita i godinu njegovog rođenja, 1892, kao godina smrti, umjesto 1980, greškom je upisana 1930. godina.
Prema podacima na novčanici, Tito je na dan izdavanja bio mrtav više od pola veka, iako je od njegove smrti prošlo samo pet godina.
Iako je konstatovano da pogrešno navedena godina Titove smrti nije jedina greška, jer ni izgled ni opis novčanice ne odgovaraju onom objavljenom u zvaničnom listu, tadašnji generalni direktor Zavoda za proizvodnju novčanica naveo je da, od 14 miliona štampanih novčanica, samo četiri odsto onih sa greškom. Prema toj računici, u opticaju je bio priličan broj od čak 560.000 “feleric novčanica”.
Međutim, iako bi, prema međunarodnim propisima, zbog samo jedne promile novčanica sa vidljivom greškom, država trebalo da povuče iz opticaja cijelu spornu seriju, novčanica sa Titovim likom i sa vrlo vidljivom greškom još uvijek nije povučena u prvom stanje.
Na neobičan način je “kažnjena” novčanica koja je bila druga po vrijednosti i koja je svjetlo dana ugledala 1986. godine. Iako su matrice bile spremne i sve spremno za štampanje, novčanica od 1.000 dinara sa likom Vuka Stefanovića Karadžića, koja je trebalo da predstavlja Srbiju, nikada nije puštena u opticaj, delom i zato što ju je „pojela inflacija“, koju zato su počeli da izdaju novčanice sve većih apoena…
Kako god bilo, novčanica s Titovim likom i danas je “popularna” u Hrvatskoj, a ponekad se nudi i na Njuškalu.
Međutim, oni koji žele da kupe novčanicu sa greškom moraće da izdvoji više nego za njen “blizanac bez mane”, jer je na numizmatičkom tržištu danas i do deset puta skuplja od novčanice na kojoj je navodi se tačna godina Titove smrti.
Novčanice bez grešaka mogu se kupiti za svega nekoliko stotina dinara, dok je za one sa greškama potrebno izdvojiti od 3.000 dinara (50 KM) i više.
Glas Srpske